Głosowanie zakończyło się 2023-10-16
Jak możemy skutecznie wpływać na mikrobiotę psa Dr n. wet. Sybilla Berwid-Wójtowicz, specjalistka żywienia klinicznego (członek ESVCN), Nestlé Purina PetCare Coraz częściej spotykamy się z produktami deklarującymi wpływanie na mikrobiotę organizmu. Widzimy, że nie tylko antybiotyki mogą modyfikować skład i rodzaj żywych bakterii. Jednak podobnie jak w przypadku antybiotyków i ryzyka z ich stosowaniem związanych (m.in. powstawania szczepów antybiotykoopornych), tak i w przypadku stosowania składników modyfikujących mikrobiotę nie należy działać na ślepo. Bo skuteczność oraz powtarzalność, a także bezpieczeństwo w danej sytuacji klinicznej podawanych probiotyków jest szczepo i gatunkozależna. Ba, jest też powiązana także z tym co pies otrzymuje do jedzenia… Niezamierzone modyfikacje mikrobiomu Od ćwierć wieku prowadzi się badania nad równowagą jelitową zarówno u młodych jak i dojrzałych zwierząt. Istotnym elementem jest zróżnicowanie mikrobiomu (genetic richness), gdyż obecnie uważa się, że to ono ma przełożenie na zdrowie gospodarza, a jego spadek towarzyszy większemu narażeniu na choroby u człowieka. Z kolei aktualne wyniki badań dotyczące zwierząt domowych, nie dają jednoznacznej odpowiedzi jak to jest u psów i kotów, m.in. wiążąc nadmierne zróżnicowanie mikrobioty z większym ryzkiem oportunistycznych infekcji czy rozsiewem bakterii patologicznych. WARTO WIEDZIEĆ! W Europie terminem „mikrobiota” określa się wszystkie drobnoustroje (bakterie, eukariota i wirusy) zasiedlające organizm (głównie przewód pokarmowy) oraz ich geny. Termin „mikrobiom” oznacza wyłącznie geny należące do mikrobioty. W innych częściach świata (np. w USA) mikrobiom jest synonimem mikrobioty. W piśmiennictwie naukowym terminy „mikrobiota”/„mikrobiom” całkowicie zastąpiły termin „mikroflora”, który się odnosi do świata roślinnego. Szajewska H. Probiotyki-aktualny stan wiedzy i zalecenia dla praktyki klinicznej. Med Prakt. 2017; 7–8:1–10. Istnieje wiele czynników, które w sposób trudny do kontrolowania wpływa na mikrobiotę i należy je brać pod uwagę jeśli chce się utrzymywać zwierzę w stanie równowagi, to m.in.: • Zmiana mikrobioty wraz z otoczeniem (np. w podróży kilkudniowej, w okresie odsadzenia); • Zmiana mikrobioty wynikająca z intensywności aktywności; • Zmiana mikrobioty w wyniku stresu; • Zmiana mikrobioty w wyniku choroby (np. w wyniku stosowania leków, w wyniku braku równowagi); • Zmiana mikrobioty z wiekiem; • Zmiana mikrobioty wraz z dietą. Zmiany te mogą być przejściowe i nietrwałe, a ich czas może się wahać od kilku dni do tygodni, a nawet miesięcy. Badania pokazują, że po niektórych antybiotykach czy biegunce mikrobiota nie wraca do poprzedniej równowagi nawet po pół roku. Tak więc styl życia zwierzęcia i jego właściciela, predyspozycje genetyczne, wiele elementów wpływa na mikrobiotę w sposób mniej lub bardziej kontrolowany. Pokaż mi kupę, a powiem ile masz lat Nie bez znaczenia jest też wpływ wieku na mikrobiotę, zarówno u zwierząt jaki ludzi. Powstały już systemy modelowania (w oparciu o sztuczną inteligencję), pozwalające określić wiek ludzki z dokładnością do 4 lat, na podstawie analizy informacji pochodzących z próbek kału. Przesunięcia w mikrobiocie pojawiające się z wiekiem, zaobserwowano także u psów. Rzucają one nowe światło na zasadność modyfikacji podejścia żywieniowego do zwierząt starszych. Rola włókna na co dzień Kluczowym elementem podstawowym modelującym mikrobiotę jest codzienna dieta. Dotyczy to jej całokształtu, na który składa się nie tylko to co pies czy kot je, ale także w jakich proporcjach jest podawane i z jaką częstotliwością. Kluczowym elementem codziennej diety jest poziom włókna prebiotycznego, gdyż to ono wpływa na utrzymanie odpowiedniej równowagi mikrobioty. Też nie każda frakcja włókna, mają korzystne właściwości. Ważnym elementem jest obciążenie składnikami odżywczymi w jednorazowym posiłku(np. nadmiar tłuszczu w porcji lub nadmiar włókna), gdyż może to prowadzić do przejściowych niestrawności (dysbiozy), a nawet długofalowej modyfikacji profilu mikrobiologicznego w wyniku biegunki. Wybrane frakcje włókna stymulują produkcję krótkołańcuchowych kwasów tłuszczowych (SCFA )i stymulację wzrostu konkretnych mikroorganizmów. Obecnie mamy dobrą dokumentację wpływu włókna pochodzącego z różnych źródeł (m.in. pulpa buraczana, guma guar, pulpa z cytrusów), o różnym składzie (m.in. mannooligosacharydy, fruktooligosacharydy, inuliny, pektyny) i poziomie (od 1 do 6,9%) na stopień uformowania kału i profilu mikrobioty u psów. Przekłada się to na istotną rolę zastosowania różnych frakcji włókna w skutecznej dietoprofilaktyce i terapii. Surowa czy gotowa? Przeprowadzono porównanie mikrobiomu psów karmionych karmą opartą o składniki surowe (tzw. diety typu BARF), a standardową karmą przemysłową mokrą lub suchą. Porównano też obiektywne różnice między poziomem składników odżywczych w diecie. Psy w grupie BARF były karmione wyższą ilością białka i tłuszczu oraz znacznie niższą ilością węglowodanów strawnych i włókna. Mimo to stwierdzono, że pomiędzy grupami nie było istotnej różnicy w różnorodności alfa, natomiast istotne różnice były w różnorodności beta (p<0,01).Testy qPCR wykazały znacznie większą liczebność Escherichia coli i Clostridium perfringens, oraz podwyższony wskaźnik dysbiozy w grupie BARF. Warto też zwrócić uwagę, że w przypadku diet bazujących na źródłach roślinnych (także jako źródło białka), karmy suche ekstrudowane o podobnej zawartości makroskładników (białko, tłuszcz węglowodany w suchej masie), nie wpływały istotnie na mikrobiom psów w porównaniu z karmami suchymi ekstrudowanymi o tradycyjnych proporcjach (składających się z surowców mieszanych pochodzenia zwierzęcego i roślinnego). Jak wrócić do równowagi po antybiotyku? Wpływ antybiotykoterapii na modyfikacje mikrobioty jest niepodważalny. Dlatego tak istotnym elementem jest osłonowe podawanie odpowiednich probiotyków. Ma to istotne znaczenie dla zapobiegania i leczenia biegunki. Faktem jest, że właściwości i mechanizmy działania probiotyków są szczepozależne i związane z konkretnym gospodarzem. Na rynku dostępne są preparaty probiotyczne jedno i wieloskładnikowe zarówno dla ludzi, jak i dla zwierząt. W przypadku szczepów nieprzebadanych u danego gatunku lub w danej sytuacji klinicznej, ciężko przewidzieć ich wpływ na gospodarza, tym bardziej, że mogą być one też zmienne osobniczo. Wiemy także, że efekt działania podaży żywych bakterii może być synergistyczny, jak i antagonistyczny. Przy braku odpowiednich badań, może być trudno stwierdzić czy niesprawdzony preparat probiotyczny (szczególnie wieloszczepowy), nie przyczynił się do pogłębienia dysbiozy. Ze względu na rosnącą antybiotykooporność, należy zwrócić uwagę czy obecne w suplementach deklarowane mikroorganizmy są w ogóle zarejestrowane jako probiotyki dla danych gatunków docelowych, czyli dla psów i kotów (EFSA ze względów bezpieczeństwa dopuszcza tylko 4 szczepy). Wiele mikroorganizmów obecnych w dostępnych na rynku preparatach jest zarejestrowana jako dodatki paszowe np. do produkcji kiszonek dla zwierząt gospodarskich, lub są to mikroorganizmy pochodzące z probiotyków sprzedawanych w preparatach dla ludzi. Niestety także większość preparatów probiotycznych dla ludzi nie posiada odpowiednich badań bezpieczeństwa i skuteczności. Aktualne informacje na ten temat znajdują się w Aneksach Europejskiego Rejestru Dodatków Paszowych (do Rozporządzenia (WE) nr 1831/2003 Parlamentu Europejskiego i Rady) i są ogólnodostępne online. WARTO WIEDZIEĆ Szczepem o najobszerniej potwierdzonej skuteczności u psów i kotów jest Enterococcus faecium SF68® NCIMB 10415 (4b E1705) obecny w preparacie PURINA® PRO PLAN® FortiFlora®, który dysponuje publikowanymi, powszechnie dostępnymi badaniami klinicznymi (w tym także z placebo): • skróceniu biegunki o 2 dni niezależnie od jej przyczyny (także w wyniku stresu); • potwierdzono bezpieczeństwo i skuteczność stosowania przy antybiotykoterapii u psów i kotów, • badania wykazujące wsparcie biernej odporności psów i kotów w różnym wieku. Jak widać trwałe istotne zmiany mikrobiomu mogą być związane zarówno z gwałtownymi interwencjami, jak i długofalowym wpływem jakiegoś czynnika. Pomimo powszechnej dostępności różnych preparatów zawierających żywe kultury bakterii, nie wiele z nich ma udokumentowany wpływ na przewidywalną modyfikację mikrobioty, pozwalającą uzyskać konkretny efekt kliniczny, dlatego należy zachować wysoką ostrożność wobec pacjentów, a także zastanowić się czy po co decydujemy się, aby podać naszemu zwierzęciu (czy sobie) jakąkolwiek żywą bakterię podpisaną czasem po prostu „probiotyk”… Pełny artykuł z towarzyszącą literaturą: S. Berwid-Wójtowicz: Praktyczne aspekty wpływania na mikrobiotę jelitową. W: Monografia. Żywienie i dietetyka zwierząt (diety i suplementy). red. Michał Jank. Magazyn Weterynaryjny 2020
Informacji na temat plebiscytu oraz zgłoszeń produktów i usług udzielają:
Nina Gowin - organizator plebiscytu
n.gowin@dogandsport.pl
Małgorzata Czekała
m.czekala@dogandsport.pl
Katarzyna Rożko
k.rozko@dogandsport.pl